Η ανάπτυξη του παιδιού είναι ένα ταξίδι γεμάτο ανακαλύψεις. Ο Ελβετός ψυχολόγος Jean Piaget μελέτησε σε βάθος πώς τα παιδιά σκέφτονται, κατανοούν και μαθαίνουν τον κόσμο γύρω τους. Η θεωρία του για τη γνωστική ανάπτυξη βοηθά γονείς και εκπαιδευτικούς να καταλάβουν καλύτερα τις ανάγκες και τις δυνατότητες των παιδιών σε κάθε ηλικία.

Τα στάδια της γνωστικής ανάπτυξης

  1. Αισθησιοκινητικό στάδιο (0–2 ετών)
    Το μωρό μαθαίνει μέσα από τις αισθήσεις και την κίνηση. Ανακαλύπτει ότι τα αντικείμενα συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμα κι όταν δεν τα βλέπει (μονιμότητα αντικειμένου).

  2. Προσυλλογιστικό στάδιο (2–7 ετών)
    Εδώ ανήκουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας (νηπιαγωγείο). Είναι μια περίοδος με εντυπωσιακή ανάπτυξη της γλώσσας, της φαντασίας και της συμβολικής σκέψης.

    • Γλώσσα & επικοινωνία: Το παιδί αρχίζει να εκφράζεται καλύτερα, να φτιάχνει προτάσεις και να διηγείται ιστορίες, συχνά με φανταστικά στοιχεία.

    • Συμβολικό παιχνίδι: Τα παιδιά παίζουν «σαν να ήταν» κάτι άλλο (π.χ. γίνονται γιατροί, δάσκαλοι ή υπερήρωες). Μέσα από αυτό το παιχνίδι αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα αλλά και κοινωνικές δεξιότητες.

    • Εγωκεντρική σκέψη: Το παιδί βλέπει τον κόσμο κυρίως από τη δική του οπτική και δυσκολεύεται να κατανοήσει την άποψη των άλλων. Για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύει ότι όλοι βλέπουν αυτό που βλέπει κι εκείνο.

    • Μαγική σκέψη: Συχνά συνδέει γεγονότα με τρόπους που δεν είναι λογικοί για τους ενήλικες (π.χ. «έβρεξε γιατί το ήθελα»). Αυτό είναι φυσιολογικό και δείχνει την πλούσια φαντασία του.

    • Περιορισμένη κατανόηση λογικών κανόνων: Αν βάλουμε το ίδιο νερό σε δύο ποτήρια διαφορετικού σχήματος, το παιδί μπορεί να πιστέψει ότι το ποτήρι που φαίνεται πιο ψηλό έχει «περισσότερο».

    Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

    • Ενθαρρύνετε το συμβολικό παιχνίδι (με κούκλες, ζωάκια, κουζινικά, ρόλους).

    • Διαβάστε παραμύθια και αφήστε το παιδί να σας διηγηθεί ξανά την ιστορία με δικά του λόγια.

    • Συζητήστε για τα συναισθήματα («Πώς νομίζεις ότι νιώθει ο φίλος σου;») ώστε να αρχίσει να αναπτύσσει την ικανότητα να βλέπει τα πράγματα από τη σκοπιά των άλλων.

    • Δώστε του εμπειρίες μέτρησης, σύγκρισης, ταξινόμησης μέσα από την καθημερινότητα (π.χ. «βάλ’ τα κουμπιά από το μεγαλύτερο στο μικρότερο»).

    • Δείξτε υπομονή όταν οι εξηγήσεις του φαίνονται «παράλογες». Είναι απλώς το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται.

  3. Στάδιο συγκεκριμένων πράξεων (7–11 ετών)
    Το παιδί αρχίζει να σκέφτεται πιο λογικά, αλλά χρειάζεται χειροπιαστά παραδείγματα.

  4. Στάδιο τυπικών πράξεων (12 ετών και άνω)
    Ο έφηβος μπορεί να σκέφτεται αφηρημένα, να κάνει υποθέσεις και να αναλύει πολύπλοκες ιδέες.

👉 Για τους γονείς παιδιών 4–5 ετών, η κατανόηση του Προσυλλογιστικού σταδίου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Σας βοηθά να δείτε ότι το παιδί σας δεν «κάνει λάθος» όταν σκέφτεται με διαφορετικό τρόπο, αλλά βρίσκεται σε μια φυσιολογική, γεμάτη φαντασία φάση ανάπτυξης. Ο ρόλος σας είναι να ενθαρρύνετε, να ακούτε και να δίνετε χώρο στο παιχνίδι και την εξερεύνηση.